کابلهای مقاوم در برابر حریق موجب افزایش ایمنی سیستمهای برقی میشوند. این کابلها در شرایط اضطراری مانند آتشسوزی، تضمینکننده انتقال بیوقفه انرژی و اطلاعات به تجهیزات هستند و از بروز خسارات جانی و مالی جلوگیری میکنند. با توجه به اهمیت روزافزون حفظ عملکرد سیستمهای برقرسانی در شرایط بحرانی، آشنایی با استاندارد کابلهای ضد حریق و ویژگیهای آنها برای مهندسان و کاربران، اهمیت ویژهای دارد. در ادامه به بررسی این استانداردها و ضرورت استفاده از کابلهای مقاوم در برابر حریق خواهیم پرداخت.
نقش کلیدی کابلهای ضد حریق در ایمنی سازهها
بدون شک استفاده از انواع کابل ضد حریق باکیفیت، به خصوص در سیستمهای بزرگ و حساستر مانند اعلام حریق، ضامن اطمینان و پایداری شبکه است. تجربه ثابت کرده که استفاده از کابل اعلام حریق دارای تاییدیههای معتبر بینالمللی (مانند LPCB، UL یا BASEC) یا ملی، تا حد بسیار زیادی خطاهای رایج در مرحله راهاندازی و بهرهبرداری را کم میکند. در نتیجه رعایت دقیق استاندارد کابل ضد حریق که شامل حفظ یکپارچگی مدار و عملکرد در برابر آتش است، همواره باید در اولویت قرار گیرد.
با توجه به نبود آزمایشگاه ملی تخصصی برای آزمون مقاومت کابل ضد حریق در شرایط واقعی حریق در کشور، ناگزیر به استناد و پیروی از مقررات و گواهیهای صادرشده توسط آزمایشگاههای معتبر بینالمللی هستیم. مراجع شناختهشدهای مانند IEC، EN و BS استانداردهای کابلهای مقاوم در برابر حریق را تدوین میکنند و VDE بهعنوان نهاد تأییدکننده عمل میکند. این مراجع، معیاری جهانی برای انتخاب انواع کابل ضد حریق مناسب، اعم از کابلهای با عایق و غلاف مقاوم در برابر حرارت و شعله، هستند.
استانداردهای بینالمللی کابلهای مقاوم در برابر حریق (مهمترین موارد)
در این بخش به معرفی و تشریح استانداردهای معتبر و شناخته شده میپردازیم. این استانداردها به عنوان مرجع اصلی برای تست و ارزیابی کابلهای مقاوم در برابر حریق در آزمایشگاههای معتبر مورد استفاده قرار میگیرند. استانداردهای بینالمللی نقش بسیار مهمی در تعیین کیفیت و اطمینان از عملکرد صحیح کابلها در شرایط بحرانی دارند. در ادامه مهمترین استانداردهای انواع کابل ضد حریق را شرح میدهیم.
استاندارد IEC 60331: تست مقاومت در برابر آتش
استاندارد IEC 60331 یکی از مهمترین معیارها برای سنجش مقاومت کابلها در برابر آتشسوزی است که تست مقاومت در برابر آتش را تعریف میکند. در قسمت IEC 60331-1، کابلها تحت شرایط حریق با دمای بسیار بالا و در دمای حدود ۷۵۰ تا ۸۳۰ درجه سانتیگراد آزمایش میشوند تا عملکرد آنها در انتقال جریان برق تا ولتاژ ۱ کیلوولت بررسی شود. این استاندارد تضمین میکند که کابلها در هنگام آتشسوزی عملکرد خود را حفظ کرده و قطع نمیشوند.
استاندارد IEC 60332: تست مقاومت در برابر گسترش شعله
استاندارد IEC 60332 به آزمون کابلهای مقاوم در برابر شعله اختصاص دارد و روش تست کابلهایی که به صورت عمودی نصب شدهاند را تعریف میکند. در این تست، کابلها تحت شرایطی قرار میگیرند که امکان گسترش شعله در آنها سنجیده شود. با این کار میزان مقاومت آنها در برابر انتشار آتش مشخص میشود. استاندارد IEC کابل ، نقش مهمی در اطمینان از ایمنی کابلها در برابر شعله و جلوگیری از گسترش آتش در محیطهای مختلف دارد. استفاده از کابل اعلام حریق و انواع کابل مقاوم در برابر شعله، موجب کاهش خطرات ناشی از آتشسوزی شده و حفاظت بیشتری برای تجهیزات و افراد فراهم میآورد.
استاندارد IEC 61034: اندازهگیری چگالی دود در هنگام سوختن
استاندارد IEC 61034 به روش دقیقی اندازهگیری چگالی دود آزاد شده در هنگام سوختن کابلها میپردازد و با استفاده از یک محفظه استاندارد و سیستم انتقال نور، میزان شفافیت هوا در حضور دود تولیدشده توسط کابلها را ارزیابی میکند. هرچه انتقال نور بیشتر باشد، چگالی دود کمتر و ایمنی محیط بیشتر خواهد بود. این استاندارد به ویژه برای کابلهایی که در محیطهای حساس مانند ساختمانهای عمومی و صنایع مورد استفاده قرار میگیرند، ضروری است. کابل کم دود بدون هالوژن (LSZH) نمونهای از کابلهایی است که با توجه به این استاندارد، کمترین میزان دود و گازهای سمی را در هنگام سوختن تولید میکنند.
استاندارد IEC 60754: اندازهگیری گازهای سمی و خورنده
این نوع از استاندارد کابلهای ضد حریق بر روی اندازهگیری گازهای سمی و خورنده آزاد شده در هنگام سوختن کابلها تمرکز دارد و میزان اسیدهای هالوژن مانند هیدروکلریک، هیدروکلریک (HCl)، هیدروفلوریک (HF) و هیدروبرومیک (HBr) را تعیین میکند. این تست به شناسایی مواد خطرناکی که در شرایط آتشسوزی از کابلها آزاد میشوند کمک میکند. همچنین اطمینان میدهد که کابلهای مورد استفاده در محیطهای حساس، کمترین میزان گازهای سمی را تولید کنند. کابل کم دود بدون هالوژن (LSZH) یکی از انواع کابلهایی است که با توجه به این استاندارد، در هنگام سوختن، گازهای سمی و خورنده را به حداقل میرساند.
انواع کابلهای مقاوم در برابر حریق بر اساس استاندارد
انواع کابلهای مقاوم در برابر حریق بر اساس استانداردهای بینالمللی به دستههای مختلفی طبقهبندی میشوند و هر نوع ویژگیهای خاص خود را دارد. این کابلها بر اساس نیازهای ایمنی و محیط نصب انتخاب میشوند که مهمترین آنها را در ادامه معرفی میکنیم.
کابلهای FR (Flame Retardant): مقاوم در برابر گسترش شعله
کابلهای FR (Flame Retardant) در برابر گسترش شعله مقاوم هستند و از انتشار آتش در هنگام آتشسوزی جلوگیری میکنند. این کابلها به گونهای طراحی شدهاند که در صورت در معرض شعله قرار گرفتن، احتمال گسترش آتش به بخشهای دیگر ساختمان یا تجهیزات به حداقل برسد.
کابلهای FRLS (Fire Resistant Low Smoke): مقاوم در برابر آتش، دود کم، بدون هالوژن
کابلهای FRLS (Fire Resistant Low Smoke) علاوه بر مقاومت در برابر آتش، دود کم و بدون هالوژن تولید میکنند. این ویژگی باعث کاهش خطرات ناشی از دود سمی و خورنده در محیطهای بسته میشود و برای ساختمانهای عمومی و مراکز حساس مناسبتر است.
کابلهای FRLSZH (Fire Resistant Low Smoke Zero Halogen): کاملترین گزینه برای ایمنی
این کابلها هم در برابر آتش مقاوم هستند، هم دود بسیار کمی تولید میکنند؛ علاوه بر این، هیچ گاز هالوژنی خطرناکی تولید نمیکنند. استفاده از این کابلها در محیطهایی که به بالاترین سطح ایمنی نیاز، بسیار توصیه میشود.نکته مهمی که باید در نظر بگیرید، تفاوت کابل FR و FRLS در میزان تولید دود و سمی بودن گازهای آزادشده هنگام سوختن است. کابلهای FRLS علاوه بر مقاومت در برابر آتش، کمترین میزان دود و گازهای سمی را تولید میکنند.
کاربرد کابلهای مقاوم در برابر حریق در سیستمهای ایمنی
کابلهای مقاوم در برابر حریق به حفظ عملکرد پایدار سیستمهای اعلام حریق، روشنایی اضطراری، سیستمهای آبپاش و تجهیزات مهم در شرایط آتشسوزی کمک میکنند. این نوع کابل باعث میشود که سیگنالها و جریان برق به صورت پیوسته و بدون قطعی منتقل شوند و امکان فعالسازی به موقع سیستمهای ایمنی فراهم شود. توجه داشته باشید که کلاسهای مقاومت کابل در برابر آتش بر اساس استاندارد کابلهای ضد حریق تعیین میشوند و هر کلاس برای شرایط خاصی مناسب است. کاربرد کابل نسوز در سیستمهای ایمنی و اضطراری ساختمانها و صنایع نیز بسیار گسترده است و نقش مهمی در جلوگیری از گسترش آتش و حفظ جان افراد دارد.
نکات مهم در انتخاب و نصب کابلهای ضد حریق
انتخاب و نصب صحیح کابلهای ضد حریق از عوامل کلیدی تضمین ایمنی و عملکرد پایدار سیستمهای الکتریکی در شرایط بحرانی مانند آتشسوزی است. رعایت استانداردها و توجه به نکات فنی در هر مرحله از انتخاب، نصب و شناسایی این کابلها، تأثیر مستقیمی بر کاهش خطرات و افزایش قابلیت اطمینان سیستمهای ایمنی دارد.
انتخاب کابل بر اساس نوع کاربری و کلاس خطر حریق
برای انتخاب کابل ضد حریق، باید نوع کاربری و سطح خطر آتشسوزی محیط مورد نظر قرار گیرد. کابلهای مناسب برای محیطهای با خطر بالا مانند ساختمانهای تجاری، صنایع و مراکز درمانی، باید دارای کلاس مقاومت بالاتری باشند.
اهمیت نصب صحیح و استفاده از بستها و سینیهای مقاوم در برابر آتش
نصب صحیح کابلهای ضد حریق با استفاده از بستها و سینیهای مقاوم در برابر آتش، از افتادگی، آسیب فیزیکی و قطعی جلوگیری میکند. استفاده از تجهیزات مقاوم در برابر آتش در مسیر کابلها، پایداری و ایمنی سیستم را در شرایط بحرانی افزایش میدهد.
شناسایی و رنگبندی استاندارد کابلهای ضد حریق
معمولاً کابلهای ضد حریق بر اساس استانداردهای بینالمللی، دارای رنگبندی یا علامتگذاری مشخصی هستند که بسته به برند و کشور سازنده متفاوت است و به سرعت شناسایی و تمایز آنها را در نصب و نگهداری ساده میکند. رعایت این رنگبندیها در پروژههای بزرگ و پیچیده اهمیت بسیار زیادی دارد.
مقررات ملی و محلی در خصوص استفاده از کابلهای مقاوم در برابر حریق در ایران
طبق مقررات ملی ساختمان و آییننامههای محلی در ایران، استفاده از کابلهای مقاوم در برابر حریق در بسیاری از کاربریهای عمومی، بیمارستانی، تجاری و خاص طبق مقررات ملی ساختمان و ضوابط سازمان آتشنشانی الزامی است. این مقررات با هدف افزایش ایمنی و کاهش خطرات ناشی از آتشسوزی، تعیین کننده حداقل استانداردهای فنی و اجرایی برای انتخاب و نصب کابلهای ضد حریق هستند.
اهمیت تأییدیههای سازمان آتشنشانی
تأییدیههای صادرشده توسط سازمان آتشنشانی، گواهی لازم برای انطباق کابلها با استانداردهای ملی و بینالمللی در زمینه مقاومت در برابر حریق است. داشتن این تأییدیهها اطمینان میدهد که کابلهای مورد استفاده در پروژهها، دارای کیفیت و ایمنی مورد نیاز هستند و در صورت بروز آتشسوزی، عملکرد درستی دارند.
جمعبندی نهایی
همانطور که در مطالب بالا گفتیم کابلهای مقاوم در برابر حریق باید با توجه به استاندارد کابلهای ضد حریق بینالمللی و ملی تولید شوند. این کابلها نقش مهمی در افزایش ایمنی سیستمهای برقی و ساختمانی دارند. انتخاب و نصب صحیح این کابلها بر اساس نوع کاربری و تأییدیههای معتبر، تضمینکننده عملکرد پایدار در شرایط بحرانی و کاهش خطرات جانی و مالی در هنگام آتشسوزی است.
