پرش به محتوا 
انتخاب سیستم اعلام حریق فقط مربوط به برآورده کردن الزامات قانونی نیست، بلکه مربوط به محافظت از جان و مال با موثرترین، مقیاسپذیرترین و پیشرفتهترین راهحل موجود اهمیت دارد. بهترین سیستم اعلام حریق ترکیبی از از هشدارهای قابل اعتماد، فناوری هوشمند و تجربه کاربری آسان است. این سیستم دود، گرما یا شعلههای آتش را تشخیص داده و آژیرهایی را فعال میکند که به ساکنان ساختمان هشدار تخلیه میدهند.
در این مقاله به بررسی تفاوت سیستم اعلام حریق با سیستم اطفاء حریق، اجزا و انواع سیستم اعلام حریق، بهترین برندها و نکات کلیدی برای انتخاب و خرید این محصول میپردازیم.
سیستم اعلام حریق چیست و چرا انتخاب آن حیاتی است؟
ایمنی در برابر آتشسوزی جزء حیاتی هر ساختمانی است. یکی از سیستمهای کلیدی که برای محافظت از جان و مال در برابر خطرات آتشسوزی طراحی شده، سیستم اعلام حریق است. این سیستم شبکهای از دستگاههایی است که وجود دود، آتش یا سایر موارد اضطراری مرتبط با آتشسوزی را تشخیص داده و به افراد هشدار میدهد. این سیستم برای ارائه هشدار اولیه طراحی شده است و به ساکنان اجازه میدهد تا ساختمان را با خیال راحت و به سرعت تخلیه کنند و همزمان به سرویسهای اضطراری اطلاع داده شود.
استفاده از بهترین سیستم اعلام حریق اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا واکنش سریع در مواقع اضطراری و تشخیص زودهنگام به مردم زمان میدهد تا قبل از گسترش آتش یا تهدید جانی، با خیال راحت محل را ترک کنند. در بسیاری از مناطق، سیستمهای اعلام حریق طبق ضوابط ساختمانی و مقررات ایمنی برای املاک تجاری و مسکونی چند واحدی الزامی هستند و خسارات به اموال را در صورت آتشسوزی به حداقل میرسانند.
مشاهده همه محصولات کابل ضد حریق
در بسیاری از موارد، ضوابط ساختمانی و بیمهنامهها، نصب سیستم اعلام حریق را برای کمک به محافظت در برابر خطر آتشسوزی الزامی میکنند. با الزام سیستم تشخیص آتشسوزی به عنوان یکی از شرایط پوشش بیمه، شرکتهای بیمه میتوانند خطر خسارات ناشی از آتشسوزی را کاهش داده و به نوبه خود، هزینه حق بیمه را برای بیمهگذاران کاهش دهند.
تفاوت سیستم اعلام حریق با سیستم اطفاء حریق
اجزای سیستم اعلام حریق و سیستم اطفای حریق با یکدیگر تفاوت دارند و هرکدام با هدف خاصی طراحی شدهاند. هدف اصلی بهترین سیستم اعلام حریق، تشخیص وجود آتش و آگاه کردن ساکنان ساختمان و پرسنل اورژانس برای تسهیل تخلیه و واکنش سریع است؛ اما هدف اصلی یک سیستم اطفاء حریق، مبارزه فعال با آتشسوزی و خاموش کردن آن برای به حداقل رساندن خسارات و افزایش ایمنی است.
آشنایی با اجزای اصلی سیستم اعلام حریق و نحوه عملکرد آنها
اجزای بهترین سیستم اعلام حریق با هم کار میکنند تا خطر بالقوه را تشخیص داده و به افراد داخل ساختمان هشدار دهند. اجزای اصلی یک سیستم اعلام حریق عبارتاند از:
دتکتورها (آشکارسازها)
دتکتور اعلام حریق چیست؟ دتکتورها یا آشکارسازها دستگاههایی هستند که دود، گرما یا سایر نشانههای آتشسوزی احتمالی را تشخیص میدهند و با ارسال سیگنال به کنترل پنل باعث میشوند سایر اجزای سیستم شروع به کار کنند.
دتکتور دود (یونی، فوتوالکتریک)
سیگنال هشدار دتکتور دود با تشخیص دود فعال میشود. دتکتورهای دود با توجه به نوع سنسور تشخیصدهنده دود به دو گروه یونی و فوتوالکتریک تقسیم میشوند. دتکتور یونی با استفاده از مواد رادیواکتیو و جریان یونها بین دو صفحه باردار، وجود ذرات دود را تشخیص میدهد و دتکتور فوتوالکتریک با تاباندن پرتو نور و تشخیص پراکندگی آن توسط ذرات دود، وقوع آتشسوزی را شناسایی میکند. برای خرید و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم اعلام حریق، بررسی و انتخاب بهترین برند دتکتور دود اهمیت زیادی دارد.
دتکتور حرارت (ثابت، افزایشی)
دتکتور حرارت دستگاهی است که به سنسورهای حساس به گرما مجهز شده و دارای دو نوع ثابت و افزایشی است. دتکتورهای حرارتی با دمای ثابت زمانی فعال میشوند که دمای محیط از حد مشخصی فراتر رود و در دو نوع خطی (نظارت به دما در یک منطقه وسیع) و نقطهای (نظارت به دما در مکان خاص) وجود دارند. دتکتورهای حرارتی افزایشی زمانی فعال میشوند که دمای محیط با سرعتی بیشتر از حد تعیینشده افزایش پیدا کند.
شستی اعلام حریق (Call Point)
شستی اعلام حریق یکی دیگر از اجزای بهترین سیستم اعلام حریق است که معمولا به رنگ قرمز ساخته میشود. این شستی بهصورت جعبه روی دیوار نصب میشود تا افراد حاضر در محل با مشاهده آتشسوزی به سرعت آن را به صورت دستی فعال کنند.
کاربرد و محل نصب
مهمترین کاربرد شستی اعلام حریق این است که در مواقع اضطراری و شروع آتشسوزی هر فردی به سرعت بتواند با فشار دادن آن سیستم هشدار را فعال کند. این بخش از سیستم اعلام حریق معمولا در مسیرهای خروج، راهپلهها، راهروها، ورودی اتاقها و کنار درهای خروج اضطراری در ارتفاع استاندارد نصب میشود تا همه افراد حتی کسانی که روی ویلچر هستند به آن دسترسی داشته باشند.
آژیر و فلاشر
آژیر و فلاشر از اجزای اصلی سیستم اعلام حریق محسوب میشوند و معمولا در موازات هم در راهروها و راه پله ها، پاگردها، بالای سر درب واحدها و اتاقها نصب میگردند. با فعالشدن دتکتورها صدای آژیر و چراغ هشداردهنده فلاشر بهطور همزمان فعال میشود تا تمام افراد حاضر در ساختمان از آتشسوزی مطلع شده و در کوتاهترین زمان محل حادثه را ترک کنند.
پنل مرکزی اعلام حریق (FACP)
پنل مرکزی اعلام حریق (FACP) مرکز اصلی سیستم اعلام حریق است و وظیفه نظارت بر ورودیها، خروجیها و عملکرد کلی سیستم را بر عهده دارد. این پنل با دریافت سیگنال از دتکتورها، آژیرها و فلاشرها، آنها را فعال میکند. از دیگر وظایف پنل مرکزی میتوان به فعالکردن برخی سیستمهای اطفا حریق، قطع جریان برق و گاز، فعالکردن سیستمهای آبپاش و تماس با آتشنشانی در شرایط اضطراری اشاره کرد. قیمت پنل اعلام حریق به نوع و برند آن بستگی دارد.
انواع سیستمهای اعلام حریق: کدام یک برای شما مناسبتر است؟
مقایسه سیستمهای اعلام حریق (در یک نگاه)
برای انتخاب بهترین سیستم اعلام حریق، ابتدا باید با انواع مختلف این سیستمها آشنا شوید. آشنایی با ویژگیها، مزایا و معایب هر سیستم، به شما کمک میکند مناسبترین گزینه را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید:
سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)
سیستمهای اعلام حریق متعارف سادهترین نوع سیستمهای اعلام حریق هستند. آنها معمولاً در اندازههای دو، چهار و هشت زون موجود هستند که هر زون به یک پنل کنترل یا توسعهدهنده زون متصل است. یک سیستم اعلام حریق متعارف به یک یا چند مدار متصل به حسگرها برای اعلام آتشسوزی متکی است. در این سیستم، دستگاهها منطقهبندی شدهاند و محل کلی آتشسوزی از دستگاه به پنل کنترل ارسال میشود. این امر تعیین محل دقیق آتشسوزی را دشوار میکند؛ اما یک ایده کلی از محل آن ارائه میدهد.
مزایا و معایب
مزایا عبارتاند از:
- مقرونبهصرفه: پنلهای متعارف معمولاً ارزانتر از پنلهای آدرسپذیر هستند و گزینهای مناسب و مقرونبهصرفهتر برای تأسیسات کوچک به شمار میآیند.
- سادگی: سادگی طراحی این نوع سیستمها، نصب و نگهداری آن را در طرحهای اولیه آسان میکند.
- قابل اعتماد: نصب این سیستم یک راهحل خوب و قابل اعتماد برای نیازهای ساده تشخیص آتشسوزی محسوب میشود.
معایب عبارتاند از:
- اطلاعات محدود: این سیستم فقط منطقه وقوع حریق را نشان میدهد و تشخیص دقیق محل آتشسوزی یا خطا را دشوارتر میکند.
- سیمکشی بیشتر: هر منطقه به کابلکشی جداگانه نیاز دارد که باعث پیچیدگی و افزایش هزینه نصب میشود.
- عیبیابی دشوارتر: شناسایی خطاها مستلزم بازرسی دستی کل منطقه برای یافتن دستگاه معیوب است و این امر تعمیر و نگهداری را زمانبر و پرهزینه میکند.
مناسب برای: ساختمانهای کوچک و کمخطر
بهترین سیستم اعلام حریق متعارف برای نصب در ساختمانهای کوچک مانند دفاتر، فروشگاههای خردهفروشی و املاک مسکونی ایدهآل است. در این محیطها سادگی سیستمهای متعارف میتواند برای نیازهای ایمنی در برابر آتشسوزی کافی باشد. اندازه کوچکتر ساختمان، حتی بدون دقت دقیقی که سیستمهای آدرسپذیر ارائه میدهند، یافتن منبع هشدار را برای امدادگران آسانتر میکند.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable)
یک سیستم اعلام حریق آدرسپذیر شامل دستگاههایی است که هر کدام آدرس منحصربهفرد خود را دارند. تفاوت اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف در این است که در نوع آدرسپذیر، هر دستگاه بهصورت جداگانه در پنل کنترل شناسایی میشود، در حالی که سیستم متعارف تنها ناحیه کلی آتشسوزی را مشخص میکند. این ویژگی باعث میشود محل دقیق حادثه سریعتر شناسایی و آتش زودتر مهار شود.
مزایا و معایب: دقت بالا و تشخیص سریع محل حریق
مزایا عبارتاند از:
- دقت و سرعت در واکنش اضطراری: سیستم اعلام حریق آدرسپذیر با شناسایی سریع و دقیق محل آتشسوزی، واکنش نیروهای امدادی را تسریع و فرآیند تخلیه را مؤثرتر میکند.
- سیمکشی انعطافپذیر: سیستمهای آدرسپذیر با ارائه گزینههای سیمکشی حلقهای یا باس، انعطافپذیری بیشتری در نصب سیستمهای جدید و ارتقاء یا اصلاح سیستمهای موجود فراهم میکنند.
- محل دقیق آتشسوزی: توانایی این سیستم در شناسایی دقیق محل آتش، به نیروهای امداد و آتشنشانی امکان میدهد به سرعت و در شرایط امن آن را خاموش کنند.
- نگهداری بهتر: توانایی سیستم آدرسپذیر در تعیین دقیق محل، هم تشخیص آتشسوزی و هم شناسایی خطاها و نگهداری آن را آسان میکند.
معایب عبارتاند از:
- هزینههای اولیه نصب و تجهیزات: یکی از معایب سیستمهای اعلام حریق آدرسپذیر، هزینه بالای اولیه نصب و تجهیزات تخصصی است که با افزایش اندازه و پیچیدگی ساختمانها بیشتر میشود.
- پیچیدگی برنامهنویسی و نگهداری: پیچیدگی برنامهنویسی سیستمهای اعلام حریق آدرسپذیر نیاز به برنامهریزی و نگهداری تخصصی دارد و تعمیرات آن ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد.
- احتمال بروز مشکلات سازگاری سیستم: ادغام سیستمهای اعلام حریق آدرسپذیر با تجهیزات موجود ممکن است باعث بروز مشکلات سازگاری، هزینهها و تغییرات اضافی شود.
مناسب برای: ساختمانهای بزرگ و پیچیده
برای ساختمانهای بزرگتر یا پیچیدهتر مانند بیمارستانها، هتلها، کارخانهها یا مدارس، خرید بهترین سیستم اعلام حریق آدرسپذیر انتخاب بهتری است. این سیستمها امکان ردیابی دقیق موقعیت هر آلارم را فراهم میکنند و زمان پاسخگویی در مواقع اضطراری را بهبود میبخشند. توانایی شناسایی دقیق دستگاه فعال، به ویژه در ساختمانهای چندطبقه با اتاقهای متعدد، بسیار ارزشمند است. درست است که قیمت سیستم اعلام حریق آدرسپذیر و هزینههای اولیه نصب آن بالاتر است؛ اما مزایای بلندمدت از نظر ایمنی و مقیاسپذیری، آن را به سرمایهگذاری مناسبتری برای مکانهای بزرگتر تبدیل میکند.
سیستم اعلام حریق بیسیم (Wireless)
سیستم اعلام حریق بیسیم مشابه سیستم سیمی عمل میکند؛ اما بدون نیاز به کابلهای فیزیکی که دستگاههای هشدار را به هم متصل میکنند. این سیستمها از فرکانسهای رادیویی (RF) برای ارتباط بین سنسورها، آشکارسازها، پنلهای کنترل و دستگاههای هشدار استفاده میکنند.
مزایا و معایب: نصب آسان و انعطافپذیری بالا
مزایا عبارتاند از:
- انعطافپذیری: سیستمهای بیسیم را میتوان به راحتی و بدون نیاز به سیمکشی مجدد گسترده، اصلاح یا گسترش داد.
- سهولت نصب: این سیستمها به طور قابل توجهی زمان نصب و اختلال را کاهش میدهند و آنها را برای ساختمانهای قدیمی یا مشاغل عملیاتی ایدهآل میکنند.
- قابلیت اطمینان: سیستمهای اعلام حریق بیسیم بسیار قابل اعتماد شدهاند. این سیستمها شامل باتری پشتیبان و رمزگذاری سیگنال برای جلوگیری از دستکاری یا تداخل هستند.
معایب عبارتاند از:
- نیاز به تعمیر و نگهداری باتری: باتریهای این سیستم را باید مرتباً تعویض کنید، در غیر این صورت با خطر نقص و عدم رعایت قوانین مواجه خواهید شد.
- احتمال تداخل سیگنال: سازههای فلزی، دیوارهای ضخیم یا سایر دستگاههای بیسیم ممکن است بر عملکرد این نوع سیستم تأثیر بگذارند؛ البته مدلهای جدیدتر در برابر تداخل مقاومتر هستند.
- هزینه بالاتر: قطعات بیسیم اغلب به صورت جداگانه هزینه بیشتری نسبت به نمونههای سیمی دارند.
مناسب برای: ساختمانهای قدیمی یا در حال بازسازی
نصب سیستم اعلام حریق بیسیم برای ساختمانهای قدیمی یا در حال بازسازی مانند موزهها گزینه بسیار مناسبی است؛ زیرا در این ساختمانها به دلیل محدودیتهای اجرا و ایجاد تغییر امکان کابلکشی وجود ندارد.
بهترین برندهای تجهیزات اعلام حریق در ایران و جهان
برندهای متعددی در زمینه تولید تجهیزات بهترین سیستم اعلام حریق مشغول فعالیت هستند. در ادامه با معتبرترین برندهای داخلی و خارجی تولیدکننده این تجهیزات آشنا خواهید شد:
برندهای مطرح ایرانی
- زیتکس (Zitex)
- سنس (Sens)
- آریاک (Ariak)
- تسلا (Tesla)
برندهای مطرح خارجی
- هانیول (Honeywell)
- اینیم (Inim)
- ولوسیتی (Velocity)
- نوتیفایر (Notifier)
- تله تک (Teletek)
- آپولو (Apollo)
- زیمنس (Siemens)
نکات کلیدی برای انتخاب و خرید سیستم اعلام حریق مناسب
برای خرید بهترین سیستم اعلام حریق باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
رعایت استانداردهای ملی و بینالمللی (NFPA, BS5839)
رعایت استانداردهای ملی و بینالمللی مانند NFPA و BS 5839 در تولید انواع مختلف این سیستم الزامی است و نشان میدهد که سیستم اعلام حریق از نظر طراحی، نصب و عملکرد قابل اعتماد است و اجزای آن با هماهنگی در مواقع اضطرای واکنش سریعی ارائه میدهند.
اهمیت گارانتی، خدمات پس از فروش و پشتیبانی
یکی از نکات مهمی که برای خرید بهترین سیستم اعلام حریق باید مد نظر قرار گیرد، داشتن گارانتی، خدمات پس از فروش و پشتیبانی است. برندهای معتبر به این نکته توجه ویژهای دارند و در صورت نیاز به تعمیر یا ارتقاء سیستم بلافاصله اقدام میکنند
ارزیابی نیاز ساختمان و کاربری آن (مسکونی، تجاری، صنعتی)
در زمان انتخاب سیستم اعلام حریق به نوع کاربری ساختمان توجه داشته باشید. برای ساختمانهای مسکونی سیستمهای اعلام حریق متعارف گزینه مناسبتری هستند؛ اما در ساختمانهای تجاری و صنعتی باید از سیستمهای آدرسپذیر استفاده کنید تا محل دقیق آتشسوزی قابل شناسایی باشد.
جمعبندی
در این مقاله به معرفی انواع مختلف سیستمهای اعلام حریق پرداختیم و مزایا و معایب هر یک را مورد بررسی قرار دادیم. برای خرید بهترین سیستم اعلام حریق، بهتر است به سراغ برندهای مطرح ایرانی و خارجی بروید و در زمان خرید به مواردی مانند گارانتی، خدمات پس از فروش، استانداردهای اعلام حریق و نوع ساختمان توجه کنید.
